تعریف وال پست منقطع
مقدمه
وال پست منقطع چیست؟
در ساختمانسازی، اجرای صحیح دیوارها و اتصالات آنها به اسکلت سازه، نقش بسیار مهمی در افزایش ایمنی و دوام سازه دارد. دیوارهای غیرسازهای در هنگام وقوع زلزله یا اعمال نیروهای جانبی، مانند بادهای شدید، ممکن است دچار ترکخوردگی، جابهجایی یا حتی تخریب کامل شوند. این موضوع نهتنها باعث کاهش ایمنی ساختمان و ساکنان آن میشود، بلکه میتواند هزینههای سنگینی برای تعمیر و بازسازی به همراه داشته باشد.
یکی از روشهای کارآمد برای تقویت دیوارها و جلوگیری از آسیبهای ناشی از نیروهای جانبی، استفاده از وال پست است. وال پستها اجزای تقویتی هستند که به دیوارهای غیرسازهای اضافه میشوند تا مقاومت آنها را در برابر نیروهای واردشده افزایش دهند. این سیستم باعث توزیع بهتر تنشها و جلوگیری از تمرکز بیش از حد نیرو در نقاط ضعف دیوار میشود.
وال پستها به دو نوع پیوسته و منقطع تقسیم میشوند. در حالی که وال پست پیوسته بهطور مستقیم به تیر و ستون متصل میشود، وال پست منقطع بهصورت شناور اجرا شده و با استفاده از اتصالات انعطافپذیر به دیوار متصل میشود. این روش باعث کاهش اثرات زلزله، بهبود عملکرد لرزهای سازه و کاهش خطر ترکخوردگی دیوارها میشود.
در این مقاله، به بررسی وال پست منقطع، کاربردهای آن، مزایا و معایب این روش و نحوه اجرای صحیح آن میپردازیم تا درک بهتری از اهمیت این تکنیک در مقاومسازی ساختمانها داشته باشیم
وال پست چیست؟
وال پست یکی از اجزای مهم در ساختمانسازی است که برای افزایش استحکام دیوارهای غیرسازهای در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد مورد استفاده قرار میگیرد. این عضو سازهای وظیفه دارد که نیروهای وارده را بهطور یکنواخت در سطح دیوار توزیع کرده و از تمرکز تنش در نقاط ضعیف جلوگیری کند. در نتیجه، احتمال ترکخوردگی، جابهجایی و تخریب دیوارها کاهش مییابد.
نقش وال پست در ساختمانسازی
در ساختمانهایی که دارای دیوارهای غیرسازهای (دیوارهای داخلی، نما و جداکننده) هستند، اتصال مستقیم این دیوارها به اسکلت سازهای بدون استفاده از تقویتکنندههایی مانند وال پست میتواند مشکلاتی ایجاد کند. در هنگام وقوع زلزله، دیوارهایی که فاقد وال پست هستند، به دلیل ضعف در تحمل تنشهای برشی و خمشی، ممکن است فرو بریزند. وال پستها به عنوان یک تقویتکننده دیوار عمل کرده و با کمک پروفیلهای فلزی یا قوطیهای فولادی، دیوار را به چارچوب سازهای متصل میکنند.
انواع وال پست
وال پستها را میتوان به دو نوع کلی تقسیمبندی کرد:
- وال پست پیوسته: در این نوع، وال پست بهصورت مستقیم به تیر و ستون متصل شده و یکپارچگی دیوار را تأمین میکند.
- وال پست منقطع: این روش با استفاده از اتصالات انعطافپذیر اجرا میشود و از انتقال مستقیم نیرو به اسکلت سازه جلوگیری میکند.
دلایل استفاده از وال پست
✔ افزایش ایمنی ساختمان در برابر زلزله
_جلوگیری از ترکخوردگی دیوارها و افزایش عمر مفید آنها
✔ بهبود عملکرد لرزهای سازه با کاهش انتقال نیروهای جانبی
_حفظ زیبایی ظاهری دیوارها و کاهش هزینههای تعمیر و نگهداری
استفاده از وال پست مطابق با مقررات ملی ساختمان و آییننامه 2800 زلزله الزامی است. در ادامه، به بررسی وال پست منقطع و نحوه اجرای آن میپردازیم.


دلایل استفاده از وال پست منقطع
استفاده از وال پست منقطع در ساختمانسازی، بهویژه در مناطق زلزلهخیز، یک راهکار مؤثر برای افزایش ایمنی و دوام دیوارهای غیرسازهای محسوب میشود. در ادامه مهمترین دلایل استفاده از این سیستم را بررسی میکنیم:
✅ افزایش ایمنی سازه:
وال پست منقطع باعث تقویت دیوارها در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد شده و از فروپاشی آنها جلوگیری میکند.
✅ کاهش انتقال نیرو به سازه اصلی:
به دلیل ماهیت شناور بودن، نیروهای وارده را جذب و مستهلک کرده و مانع از انتقال مستقیم آنها به تیرها و ستونهای ساختمان میشود. این امر به کاهش تمرکز تنش در محل اتصالات کمک میکند.
✅ پیشگیری از ترکخوردگی و شکست دیوار:
دیوارهایی که به وال پست منقطع متصل هستند، انعطافپذیری بیشتری دارند و در اثر لرزشهای ناشی از زلزله، کمتر دچار ترک و شکستگی میشوند.
✅ بهبود عملکرد لرزهای ساختمان:
این سیستم باعث میشود که لرزشهای ناشی از زلزله به طور مستقیم به سازه اصلی منتقل نشود و در نتیجه، پایداری و ایمنی ساختمان افزایش یابد.
اجزای تشکیلدهنده وال پست منقطع
اجرای وال پست منقطع نیاز به استفاده از قطعات و متریالهای خاصی دارد که نقش کلیدی در عملکرد صحیح این سیستم ایفا میکنند. مهمترین اجزای وال پست منقطع عبارتاند از:
🔹 ناودانی یا قوطی فلزی:
بهعنوان عضو اصلی وال پست استفاده شده و استحکام دیوار را افزایش میدهد. این پروفیلها معمولاً از جنس فولاد مقاوم در برابر تنش هستند.
🔹 صفحات اتصال الاستومری:
برای ایجاد انعطافپذیری بیشتر در محل اتصال به کار میروند و به جذب و کاهش نیروهای جانبی کمک میکنند.
🔹 بولتهای مهاری:
برای ثابت کردن وال پست در محل موردنظر و اطمینان از استحکام آن استفاده میشوند. این بولتها معمولاً از فولاد گالوانیزه هستند.
🔹 کلافهای افقی و عمودی:
برای افزایش پایداری دیوار و توزیع مناسب نیروها در سازه به کار میروند و از تغییر شکل بیش از حد دیوار جلوگیری میکنند.
اجرای صحیح این اجزا، نقش مهمی در عملکرد مطلوب وال پست منقطع دارد و باعث افزایش دوام و پایداری دیوارها در برابر زلزله و تنشهای سازهای میشود.
تعریف کوتاه از وال پست پیوسته
وال پست پیوسته نوعی سیستم تقویتی است که در آن اتصال دیوارهای غیرسازهای به تیرها و ستونها بهطور مستقیم و پیوسته انجام میشود. این روش باعث انتقال مستقیم نیروهای جانبی به اسکلت سازه و افزایش استحکام دیوار در برابر نیروهایی مانند زلزله و باد میشود. در این سیستم، تمرکز تنش در نقاط اتصال بیشتر است و بهطور کلی برای دیوارهای بلندتر و سنگینتر مناسبتر میباشد. در جدول زیر، مقایسهای بین وال پست پیوسته و وال پست منقطع ارائه شده است.
مقایسه وال پست منقطع و وال پست پیوسته
ویژگی |
وال پست منقطع |
وال پست پیوسته |
---|---|---|
اتصال به سازه |
شناور (بدون اتصال مستقیم به تیر و ستون) |
متصل به تیر و ستون |
انتقال نیرو |
کاهشیافته و مستهلک شده |
مستقیم به سازه اصلی |
عملکرد در برابر زلزله |
بهتر، کاهش تمرکز تنش و جلوگیری از شکست دیوار |
ضعیفتر، امکان انتقال تنش به دیوارها و سازه |
هزینه اجرا |
بیشتر (به دلیل نیاز به متریال و محاسبات دقیق) |
کمتر (اجرای سادهتر و ارزانتر) |
انعطافپذیری سازه |
بیشتر، جذب نیروهای جانبی |
کمتر، سختتر در برابر تغییر شکلهای سازه |
احتمال ترکخوردگی دیوار |
کمتر، کاهش تنش در دیوارها |
یشتر، تمرکز تنش در محل اتصال |
نتیجه:
اگرچه وال پست منقطع هزینه اجرای بیشتری دارد، اما در مناطق زلزلهخیز و ساختمانهایی که نیاز به ایمنی بالاتر دارند، گزینه بهتری محسوب میشود. در مقابل، وال پست پیوسته برای ساختمانهای معمولی با بودجه محدود انتخاب مقرونبهصرفهتری است.
استانداردهای مربوط به وال پست منقطع
مبحث ششم مقررات ملی ساختمان (بارهای وارد بر ساختمان)
مبحث ششم مقررات ملی ساختمان به بررسی انواع بارهای وارد بر سازه ازجمله بارهای زنده، مرده، باد و زلزله میپردازد. در اجرای وال پست منقطع، در نظر گرفتن میزان نیروی جانبی ناشی از زلزله و باد بر دیوارهای غیرسازهای اهمیت بالایی دارد. این مبحث به مهندسان کمک میکند تا نیروهای محتمل وارد بر دیوارها را محاسبه کرده و بر اساس آن، وال پستها را بهگونهای طراحی کنند که تنشها را به حداقل برسانند.
مبحث یازدهم مقررات ملی ساختمان (اجرای صنعتی ساختمان)
مبحث یازدهم بر اجرای صنعتی ساختمانها و بهکارگیری روشهای نوین در ساختوساز تأکید دارد. این مبحث شامل راهکارهایی برای بهبود عملکرد سازهای و کاهش ریسک خرابی در زمان زلزله است. اجرای وال پست منقطع بهعنوان یک راهکار مقاومسازی دیوارهای غیرسازهای، در راستای این مبحث بوده و به بهینهسازی فرآیندهای ساختمانی و افزایش ایمنی کمک میکند.
استاندارد 2800 (آییننامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله)
استاندارد 2800 یکی از مهمترین آییننامههای کشور در حوزه طراحی لرزهای ساختمانها است. این استاندارد مشخص میکند که سازهها چگونه باید در برابر نیروهای زلزله طراحی و اجرا شوند تا حداقل آسیب را متحمل شوند. در اجرای وال پست منقطع، رعایت اصول این آییننامه از اهمیت ویژهای برخوردار است، زیرا این روش باعث بهبود عملکرد لرزهای ساختمان شده و از انتقال ناگهانی نیرو به دیوارها و تخریب آنها جلوگیری میکند.
نحوه اجرای وال پست منقطع بهصورت گامبهگام
اجرای وال پست منقطع نیاز به دقت و رعایت اصول مهندسی دارد تا دیوارهای غیرسازهای بتوانند بهدرستی در برابر نیروهای جانبی مقاومت کنند. مراحل اجرای این نوع وال پست شامل موارد زیر است:
۱. تعیین محل اجرای وال پست
قبل از شروع اجرا، مهندسان باید محل نصب وال پست را بر اساس نقشههای اجرایی تعیین کنند. این محلها معمولاً در اطراف بازشوها، درزهای انبساط، و در فاصلههای مشخص از یکدیگر قرار میگیرند تا از پایداری دیوار اطمینان حاصل شود.
۲. انتخاب ناودانی یا پروفیل مناسب
نوع و ابعاد ناودانی یا پروفیل فلزی مورد استفاده در وال پست باید با توجه به ارتفاع و ضخامت دیوار انتخاب شود. معمولاً از قوطیهای فولادی یا ناودانی U شکل استفاده میشود که مقاومت لازم را در برابر نیروهای جانبی داشته باشند.
۳. نصب اتصالات انعطافپذیر
از آنجایی که وال پست منقطع اتصال مستقیم به اسکلت سازه ندارد، باید از اتصالات انعطافپذیر مانند صفحات الاستومری یا نبشیهای قابل انعطاف استفاده شود. این اتصالات کمک میکنند تا نیروی زلزله مستقیماً به دیوار منتقل نشود و در عوض، بهصورت کنترلشده جذب شود.
۴. اجرای کلافبندی دیوار
برای افزایش یکپارچگی و مقاومت دیوار، از کلافهای افقی و عمودی استفاده میشود. این کلافها باعث توزیع یکنواخت نیرو در سطح دیوار شده و از ایجاد ترکهای ناشی از تنش جلوگیری میکنند.
۵. کنترل کیفیت و تست نهایی
پس از اجرای وال پست، باید تمامی بخشهای آن از نظر استحکام و نصب صحیح بررسی شوند. در این مرحله، مهندسان از تستهای لرزهای و بارگذاری برای اطمینان از عملکرد وال پست منقطع استفاده میکنند.
چگونه وال پست منقطع باعث جلوگیری از ترکخوردگی دیوارها میشود؟
وال پست منقطع با طراحی خاص خود، نقش مؤثری در جلوگیری از ترکخوردگی دیوارها در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد ایفا میکند. در این سیستم، وال پست بهطور شناور نصب میشود و اتصال مستقیمی به تیرها و ستونها ندارد. این طراحی باعث میشود که تنشها و نیروهای وارد بر دیوار بهطور یکنواخت توزیع شوند و از متمرکز شدن نیروها در نقاط خاص جلوگیری گردد. با کاهش تمرکز تنش، احتمال ترکخوردگی دیوار بهطور قابل توجهی کاهش مییابد.
همچنین، وال پست منقطع بهوسیله اتصالات انعطافپذیر نصب میشود که به دیوار این امکان را میدهد که در پاسخ به نیروهای جانبی، حرکات جزئی داشته باشد. این حرکتها بهطور طبیعی باعث جذب و توزیع نیروها در سطح دیوار میشود، که نتیجه آن کاهش احتمال ایجاد ترکهای عمیق و خرابی در دیوار است. در حقیقت، این سیستم بهطور غیرمستقیم رفتار دیوار را در برابر نیروهای خارجی بهبود میبخشد و از انباشت تنشهای بیش از حد در نقاط حساس جلوگیری میکند.
علاوه بر این، استفاده از وال پست منقطع باعث افزایش عمر دیوارها میشود. بهواسطهی این سیستم، دیوارها تحت فشارهای غیرمستقیم قرار میگیرند و کمتر به آسیبهای ناشی از لرزشهای شدید یا نوسانات ناگهانی دچار میشوند. این ویژگی باعث میشود که دیوارهای متصل به وال پست منقطع در برابر فرسایش و خرابی ناشی از نیروهای جانبی، بهویژه در طولانیمدت، مقاومت بیشتری از خود نشان دهند. بنابراین، با نصب وال پست منقطع، علاوه بر جلوگیری از ترکخوردگی، عمر مفید دیوارها نیز افزایش مییابد.


مزایای اقتصادی و فنی استفاده از وال پست منقطع
اجرای وال پست منقطع بهعنوان یکی از روشهای مدرن مقاومسازی دیوارهای غیرسازهای، علاوه بر مزایای فنی، تأثیرات اقتصادی مهمی نیز دارد که در ادامه بررسی میکنیم:
الف) مزایای فنی
✅ کاهش اثرات زلزله روی دیوارها
وال پست منقطع با جذب بخشی از نیروی جانبی زلزله، از انتقال ناگهانی نیرو به دیوار جلوگیری کرده و احتمال ترکخوردگی یا ریزش دیوار را کاهش میدهد.
✅ افزایش انعطافپذیری سازه
با استفاده از وال پست منقطع، سازه در برابر تغییر شکلهای ناشی از زلزله انعطافپذیرتر عمل کرده و انرژی لرزهای را بهطور مؤثرتری مستهلک میکند.
✅ کاهش وزن مرده ساختمان
در روش وال پست پیوسته، دیوارها معمولاً ضخیمتر ساخته میشوند که منجر به افزایش وزن ساختمان میشود. اما در وال پست منقطع، نیاز به ضخامت زیاد نیست و وزن سازه کاهش پیدا میکند.
✅ کاهش تمرکز تنش در اتصالات
اتصالات انعطافپذیر وال پست منقطع، نیروهای متمرکز را پخش کرده و از تمرکز تنش در نقاط اتصال دیوار به سازه جلوگیری میکند.
ب) مزایای اقتصادی
💰 افزایش طول عمر سازه و کاهش هزینههای تعمیر
با کاهش ترکخوردگی و آسیبهای دیوارها، نیاز به تعمیرات مکرر در طول عمر مفید ساختمان کمتر شده و هزینههای نگهداری کاهش مییابد.
💰 کاهش خسارات ناشی از زلزله
وال پست منقطع از تخریب گسترده دیوارها در هنگام زلزله جلوگیری کرده و باعث کاهش خسارات مالی و جانی میشود.
💰 امکان اجرای سریعتر و کاهش هزینههای ساخت
اگرچه وال پست منقطع در مقایسه با وال پست پیوسته نیاز به طراحی دقیقتری دارد، اما اجرای آن سریعتر بوده و از هزینههای اضافی ناشی از ضخیمسازی دیوارها جلوگیری میکند.
💰 صرفهجویی در مصالح ساختمانی
به دلیل کاهش نیاز به ضخامت زیاد دیوارها و استفاده بهینه از اتصالات، میزان مصرف مصالح ساختمانی کاهش یافته و در نتیجه، هزینههای کلی ساخت کاهش مییابد.
بهطور کلی، وال پست منقطع یک راهکار پیشرفته در صنعت ساختمانسازی محسوب میشود که علاوه بر بهبود عملکرد سازه، از نظر اقتصادی نیز بهصرفهتر است و میتواند در کاهش هزینههای بلندمدت ساختمان تأثیر مثبتی داشته باشد.
نتیجهگیری
استفاده از وال پست منقطع بهعنوان یک روش نوین در اجرای دیوارهای غیرسازهای، گامی مؤثر در افزایش ایمنی و عملکرد ساختمان در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله محسوب میشود. این روش با کاهش تمرکز تنش در محل اتصالات، جذب انرژی لرزهای و جلوگیری از انتقال مستقیم نیرو به دیوارها، خطر ترکخوردگی و تخریب را به حداقل میرساند.
از نظر فنی، این نوع وال پست باعث بهبود انعطافپذیری سازه، کاهش وزن مرده ساختمان و افزایش پایداری دیوارها میشود. همچنین از نظر اقتصادی، این روش به دلیل کاهش نیاز به تعمیرات مکرر، صرفهجویی در مصالح و کاهش خسارات ناشی از زلزله، گزینهای مقرونبهصرفه برای ساختمانسازی مدرن محسوب میشود.
در نهایت، اجرای صحیح وال پست منقطع بر اساس استانداردهای ملی و آییننامههای زلزله، نقش بسزایی در ایمنی ساختمانها دارد. با رعایت اصول طراحی و اجرای این سیستم، میتوان از تخریب دیوارهای غیرسازهای در هنگام زلزله جلوگیری کرده و امنیت ساکنان را افزایش داد.